Atopowe zapalenie skóry – co warto o nim wiedzieć?

Prof. dr hab. n. med. Magdalena Czarnecka-Operacz 

Kierownik Zakładu Alergicznych i Zawodowych Chorób Skóry, Katedra Dermatologii Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Na atopowe zapalenie skóry (AZS) w Polsce obecnie cierpi 5-9 proc. dzieci oraz od 1 do 1,5 proc. dorosłych. Jak zatem przebiega ta choroba oraz co ją nasila? Czym kierować się podczas wyboru produktów pielęgnacyjnych przy AZS?

Alergia i atopowe zapalenie skóry – jaki mają ze sobą związek?

Atopowe zapalenie skóry jest uznawane za chorobę alergiczną. Natomiast jest to schorzenie atopowe, dlatego też cierpiący na AZS mają dużą skłonność do rozwoju różnego rodzaju uczulenia w odniesieniu do powszechnych alergenów środowiskowych i dotyczy to aż 80 proc. całej populacji pacjentów. AZS jest genetycznie uwarunkowanym procesem chorobowym, o wielonarządowym charakterze, a zatem dotyczącym nie tylko skóry, ale też innych układów i narządów. Wiadomo jest też, że podstawowym elementem typowym dla tej choroby jest genetycznie uwarunkowany defekt dotyczący zarówno struktury, jak i funkcji bariery skórnej. Dlatego też niezależnie zarówno od klinicznej odmiany AZS, jak i nasilenia stanu zapalnego skóry podstawowe postępowanie lecznicze polega na stosowaniu odpowiednio dobranej dla stanu skóry terapii emolientowej.

Jakie są główne czynniki nasilające atopowe zapalenie skóry?

Czynników nasilających objawy AZS jest wiele. Jednym z nich jest szeroko pojęty stres, w tym objawy nerwicowe, lękowe oraz inne zaburzenia emocjonalne. W tym przypadku bardzo ważna jest również pomoc i stała opieka psychologiczna. Drugim czynnikiem powodującym nasilenie AZS są infekcje bakteryjne oraz wirusowe. Powodują one lawinowe zaostrzenia stanu zapalnego skóry w przebiegu AZS. Dlatego staramy się sprawnie wprowadzać u takich pacjentów leczenie przyczynowe, czyli przeciwzapalne, w tym antybiotykoterapię i leczenie przeciwwirusowe. Przewlekły stan zapalny, np. przewlekłe ropne zapalenie migdałków, również może powodować zaostrzenie, podobnie jak nieprawidłowa pielęgnacja skóry. Przykładowo: stosowanie mydeł o pH zasadowym może tak samo przyczyniać się do nasilenia objawów AZS jak ekspozycja na uczulający pacjenta alergen.

Jakie zatem objawy świadczą o AZS?

Morfologia zmian to w pierwszej kolejności pojawienie się ognisk rumieniowych, następnie w ich obrębie grudek zapalnych. Na szczycie grudki pojawia się w kolejnym etapie pęcherzyk, który następnie pęka i dochodzi do sączenia (tzw. „sączenie rosy”). W fazie końcowej widoczne jest złuszczania naskórka i pojawienia się strupków. Od wieku pacjenta zależna jest lokalizacja danych zmian skórnych. Wiemy, że u małych dzieci zmiany lokalizują się najczęściej w obrębie twarzy (policzki, broda, czoło) oraz odsiebnych częściach kończyn – na stopach i rękach (zwykle grzbietowe powierzchnie). Natomiast w późniejszym wieku są to klasyczne miejsca, takie jak okolice zgięć łokciowych i podkolanowych. W przypadku późnej manifestacji AZS zmiany skórne mogą obejmować rozmaite obszary skóry i zdarza się, że obejmują skórę prawie całego ciała. Bardzo typowym objawem dla AZS jest również uporczywy i bardzo nasilony świąd skóry.

Jak powinny wyglądać schematy kompleksowej pielęgnacji skóry z AZS?

Pielęgnacja skóry, czyli terapia emolientowa, to podstawowy i kluczowy element postępowania terapeutycznego w przypadku chorego na AZS. Sam dobór schematu postępowania jest niezwykle indywidualny i zależy od stopnia zaawansowania stanu zapalnego, jego rozległości, wieku pacjenta, czyli całokształtu obrazu klinicznego.

Terapia emolientowa

To podstawowy i kluczowy element postępowania terapeutycznego w przypadku chorego na AZS.

Publikacja: Być zdrowym, Mediaplant